قَالَ رَسُولُ اللَّه‏ص: أَنَا وَ عَلِیٌّ أَبَوَا هَذِهِ‏ الْأُمَّة (معانی الأخبار، ص : 50) ملاد مولود کعبه اب الامة و الائمة را به پیامبر اعظم(ص) و خلف صالح آن حضرت امام عصر والزمان(عجج) و امّت محمد(ص) تبریک و تهنیت عرض نموده و نکات چند از سخنان حیات بخش رسول اکرم (ص) و جانشنان بحق آن حضرت، به مناسبت این روز با میمنت و «روز پدر» به پدران محبّ اهل بیت و فرزندان صالح محبّ علی(ع)، عناون ذیل را عیدانه تقدیم میدارم. امید که قبول افتد.

مثل علی(ع)

این که رسول اکرم (ص) مفرماید: مثل على در بین این امّت، مثل «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» در قرآن است.

حائز نکته عمیقى است چنان که در روایت دگر رسول اکرم صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم به على علیه السّلام فرمود: اى على منزلت تو در بین مردم، منزلت «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» در قرآن کریم است که هر کس یک مرتبه آن را بخواند، مانند قرائت یک ثلث قرآن است و هر کس دو مرتبه آن را تلاوت نماید به منزله دو ثلث قرآن است و هر کس سه مرتبه بخواند، گویا تمام قرآن را قرائت کرده است. همچنین هر کس به زبان تو را دوست داشته باشد، قطعاً ثلث اسلام‏ را دوست دارد و آن کس که با زبان و قلب خود تو را دوست داشته باشد، دو ثلث اسلام را دوست دارد و هر کس با زبان و قلب و دستهایش تو را دوست بدارد و به فرمان تو با دشمنان اسلام بجنگد، دوستیش نسبت به اسلام تمام و به همه آن دست یافته است. به آن کس که بحق مرا به رسالت برانگیخته، سوگند یاد مى‏کنم که اگر اهل زمین، همانند اهل آسمان، تو را دوست داشته باشند، خداوند کسى از آنها را به آتش عذاب نمى‏کند.

وَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ‏ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِعَلِیٍّ ع یَا عَلِیُّ مَا مَثَلُکَ فِی النَّاسِ إِلَّا کَمَثَلِ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فِی الْقُرْآنِ مَنْ قَرَأَهَا مَرَّةً فَکَأَنَّمَا قَرَأَ ثُلُثَ الْقُرْآنِ وَ مَنْ قَرَأَهَا مَرَّتَیْنِ فَکَأَنَّمَا قَرَأَ ثُلُثَیِ الْقُرْآنِ وَ مَنْ قَرَأَهَا ثَلَاثاً فَکَأَنَّمَا قَرَأَ الْقُرْآنَ کُلَّهُ‏.

کَذَا أَنْتَ یَا عَلِیُّ مَنْ أَحَبَّکَ بِلِسَانِهِ فَقَدْ أَحَبَّ ثُلُثَ الْإِسْلَامِ وَ مَنْ أَحَبَّکَ بِلِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ فَقَدْ أَحَبَّ ثُلُثَیِ الْإِسْلَامِ وَ مَنْ أَحَبَّکَ بِلِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ وَ یَدَیْهِ فَقَدْ أَحَبَّ الْإِسْلَامَ کُلَّهُ وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیّاً لَوْ أَحَبَّکَ أَهْلُ الْأَرْضِ کَحُبِّ أَهْلِ السَّمَاءِ لَمَا عُذِّبَ أَحَدٌ مِنْهُمْ بِالنَّارِ. (کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام، ص: 298)

نکات برای فرزندان و پدران

علی علیه السلام، غرر الحکم: بِرُّ الْوَالِدَیْنِ أَکْبَرُ فَرِیضَةٍ

نیکوئى کردن به پدر و مادر بزرگترین فریضه است. مشهور این است که «فریضه» مرادف واجب است و هر دو به یک معنى اند و بعضى گفته اند که: «فریضه» واجبى را گویند که وجوب آن قطعى باشد یا از قرآن مجید معلوم شده باشد.

آری! این که نیکی به پدر و مادر از فریضه هاى بزرگ الهی است شک نیست، زیرا که وجوب و تأکید آن از قرآن مجید و سنت پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله نشأت می­گیرد؛ لذا این عرف عام پسندیده مسلمانان یعنی نکی به والدین پشتوانه قرآنی دارد.

پدران بدانند!

بزرگترین مصیبت

علی علیه السلام، غرر الحکم: أَشَدُّ الْمَصَائِبِ سُوءُ الْخَلَفِ .

سخت‏ترین مصیبتها خلف ناصالح و فرزندى بدى است که از کس بازماند.

علی علیه السلام، غرر الحکم: الْوَلَدُ أَحَدُ الْعَدُوَّیْنِ .

فرزند یکى از دو دشمن است یعنى دشمنى است برابر با سایر دشمنهاى دیگر زیرا که در دنیا سبب غم و اندوه بسیار شود و بسیار باشد که آدمى از براى او آخرت را هم از دست دهد.

کثرت عائله

علی علیه السلام، غرر الحکم: ثَلَاثٌ مِنْ أَعْظَمِ الْبَلَاءِ کَثْرَةُ الْعَائِلَةِ وَ غَلَبَةُ الدَّیْنِ وَ دَوَامُ الْمَرَضِ .

سه چیز از بزرگترین بلاها است، بسیارى عیال، و غلبه کردن دین، و دوام بیمارى‏.

انکار نژاد و نسب

علی علیه السلام، غرر الحکم: مَنِ اسْتَنْکَفَ مِنْ أَبَوَیْهِ فَقَدْ خَالَفَ الرُّشْدَ .

هر که از پدر و مادر خود ننگ داشته باشد، به قطعاً از راه «رشد» و درست منحرف شده است؛ منظور حضرت نصیحت کسانی است که چون به مراتب و مناصب حکومتی یا علمیِ بلندتر از پدر و مادر خود برسند، از آنها ننگ می­داشته باشند و والیدین شان را گرامى نمی­دارند.

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ‏ کَفَرَ بِاللَّهِ مَنْ تَبَرَّأَ مِنْ نَسَبٍ وَ إِنْ دَق‏ (الکافی، ج‏2، 350 ،ص : 350)

   ابو عبد اللَّه صادق (ع) می­فرماید: هر کسى که از نژاد و تبار خود بیزارى جوید، گر چه نژاد و تبارش پست و بى‏مایه باشند، به خالق بشریت کافر شده است.

بیزارى از نژاد و نسب به این صورت است که مى‏گوید: من ننگ دارم که از نسل فلانى هستم. و یا مى‏گوید: من عار دارم که خود را از فلان عشیره بدانم. این گونه بیزارى نخوت آمیز، اعتراضى است که بر دستگاه آفرینش وارد مى‏شود و در سر حد کفر و طغیان است. بر اساس همین مبنى تحقیر کردن افراد بشر به خاطر نژاد و تبارشان نیز کار نابخردان بى‏ایمان است. زیرا خداوند نژادی را از نژادی برتر نیافریده است؛ لذا خداون سبحان می­فرماید: یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثى‏ وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلیمٌ خَبیر (الحجرات / 13) اى مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را تیره‏ها و قبیله‏ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید؛ (اینها ملاک امتیاز نیست،) گرامى‏ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست؛ خداوند دانا و آگاه است!

عاق چیست؟

علی علیه السلام، غرر الحکم: مِنَ الْعُقُوقِ إِضَاعَةُ الْحُقُوقِ .

از جمله عقوق، ضایع کردن حقوق است، یعنی عقوق پدر و مادر همین است که کسى با ایشان رفتار نکو نداشته باشد، رفتار فرزند به گونه­ی باشد که موجبات آزار آنها شود. بجا نیاوردن و رعایت نکردن حقوق والدین همان عقوق والدین و وزر و وبال دارد.

بدترین فرزند

علی علیه السلام، غرر الحکم: شَرُّ الْأَوْلَادِ الْعَاقُّ .

بدترین اولاد فرزند عاقّ است یعنى فرزندى که با پدر بدرفتار باشد.

علی علیه السلام، غرر الحکم: وَلَدُ السَّوْءِ یَعَرُّ [یعز] السَّلَفَ وَ یُفْسِدُ الْخَلَفَ .

آری! این تذکر حضرت خیلی مهم است که می­فرماید: فرزند بد پدران و پیشینیان خود را آلوده میکند، و آیندگان و باز مادگان را فاسد مى‏گرداند، «آلوده و چرکن ساختن پدران» یعنی رفتار ناپسند فرزند ناصالح از گسترش نام نیک و یاد گذشتگان، جلو گیری می­کند. «فاسد کردن بازمانده‏گان » منظور آن است که راه رشد فکری ، علمی و فرهنگی آیندگان را بخاطر حسادت­ اختلاف افگنی و اجاد درگیری در میان بستگان و نزدیکان به وجود میاورد، سدّ می­کند.

اهمیت حقوق والدین

وَ قَالَ ع‏ أَدْنَى الْعُقُوقِ أُفٍّ وَ لَوْ عَلِمَ اللَّهُ شَیْئاً هُوَ أَهْوَنُ مِنْهُ لَنَهَى عَنْهُ کَمَا قَالَ تَعَالَى‏ فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍ‏ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا کَرِیماً

و فرمود: أدنى مرتبه عاق شدن افّ گفتن بر روى ایشان است، و اگر کلمه‏اى کمتر از اف گفتن بر روى پدر و مادر می­بود خدا از آن نهى میفرمود چنان که میفرماید: فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا کَرِیماً زنهار اف بپدر و مادر نگوئید و کمترین آزار بآنها نرسانید و با ایشان با اکرام و احترام سخن نیکو و شایسته گوئید.

وَ قَالَ ع‏ مَنْ نَظَرَ إِلَى أَبَوَیْهِ نَظَرَ مَاقِتٍ وَ هُمَا لَهُ ظَالِمَانِ لَمْ یَقْبَلِ اللَّهُ تَعَالَى لَهُ صَلَاةً

گوئید. و فرمود: هر که از روى خشم نگاه بپدر و مادر کند اگر چه پدر و مادر بر او ظلم کنند خداوند هیچ نمازى را از او قبول نمى‏کند

وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِی کَلَامٍ لَهُ‏ إِیَّاکُمْ وَ عُقُوقَ الْوَالِدَیْنِ فَإِنَّ رِیحَ الْجَنَّةِ یُوجَدُ مِنْ مَسِیرَةِ أَلْفِ سَنَةٍ وَ لَا یَجِدُهَا عَاقٌّ وَ لَا قَاطِعُ الرَّحِمِ وَ لَا شَیْخٌ زَان‏ إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏1، ص: 173-179

 و از حضرت ابى جعفر روایت شده که رسول خدا فرموده بپرهیزید از عاق پدر و مادر زیرا که بوى بهشت از هزار سال راه شنیده مى‏شود و عاق والدین و قاطع رحم و پیرمرد زناکار بوى آن را نمى‏شنوند.

حق فرزند بر پدر

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص رِیحُ الْوَلَدِ مِنْ رِیحِ الْجَنَّةِ. وَ قَالَ ص أَکْثِرُوا مِنْ قُبْلَةِ أَوْلَادِکُمْ فَإِنَّ لَکُمْ بِکُلِّ قُبْلَةٍ دَرَجَةً فِی الْجَنَّةِ مَسِیرَةَ خَمْسِمِائَةِ عَامٍ‏ .وَ قِیلَ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص کَانَ یُقَبِّلُ الْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ ع‏. (روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج‏2، ص: 369)

همچنان که خداوند متعال حقوق پدر و مادر را بر فرزندان واجب فرموده است، همان گونه حق فرزندان را هم بر پدر و مادر واجب نمموده گردانیده و این از حکمت خداوند است. خداوند متعال مى‏فرماید: « یُوصِیکُمُ اللَّهُ فِی أَوْلادِکُمْ » خداوند شما را سفارش مى‏کند در باره فرزندان شما.»(نساء/ 13)و فرموده‏اند: دختران پوشیده و با حجاب چه فرزندان خوبى هستند. هر کس یک دختر داشته باشد، خداوند همان دختر را مانع و پرده میان او و آتش قرار مى‏دهد

و هر کس دو دختر داشته باشد، خداوند به برکت آن دو او را به بهشت مى‏برد و هر کس سه دختر یا سه خواهر داشته باشد، خداوند شرکت در جهاد و پرداخت زکات را از او برمى‏دارد.