تفاوت تحمیل زبان با ترویج آن

در ترویج زبان باید راهکارهای نرم افزاری آن را جستجو کرد. نا گفته نماند که برخورد های خشونت آمیز و تحمیل و تحمیق، برای ترویج زبان به هیچ وجه مناسب نمی باشد؛ نه تنها زبان و فرهنگی را ترویج نمی کند، بلکه او را محدود منفور می گرداند.

****

... متأسفانه تابلو های ادارات دولتی افغانستا تقریباً کلاً به زبان پشتو می باشند، با آن که در قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان زبان فارسی هم به عنوان زبان رسمی و ملی شناخته شده است. از طرفی اکثریت اقوام و قبایل افغانستان همانند تاجکان، هزاره ها، قزلباش ها، پشه ای ها و حتی اقوام که زبان مادری شان دری نمی باشند، مانند خواهران و برادران ازبک، ترکمند، هندو ... به زبان فارسی مسلطند و صحبت می نمایند؛ تا آنجایی که اگر یک پشتون زبان، فارسی بلد نباشد در ارتباطات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی – اقتصادی اش دچار مشکل و محدویتی خواهد شد که ضرر و زیان مادی و معنوی آن قابل جبران نخواهد بود. از همین  سبب است که برادران و خواهران پشتون اهل فکر و فرهنگ و هنر، به زبان فارسی، همانند خلیل الله خلیلی شعر می سرایند و کتابهای علمی پژوهشی شان را هم به همان زبان می نوسند. چرا ؟ چون علم دانش زایده  و زاده ای قوم و کیش خاص نیست، متعلق به جهان بشریت می باشد. بدین جهت انسانهای که با تلاش و مجاهدت خود به مقدار هرچند کمی آن دست می یازند، مطابق فطرت انسانی شان نمی خواهند که کوچک و محدود شود و متهم به حبس علم و دانش. لذا تا آنجای که توان دارند، سعی می نمایند که شخصیت او و خدمات علمی فرهنگی اش توسعه یافته در دست رس انسانها بیشتری قرار گیرد. لذا زبان که بار انتقال بیشتر علم دانش را دارند، خواهان و خواستار و فرا گیران بیشتر هم دارند... .

می گویند زبان مشهور فعلی جهانی که زبان علم و تکنولوژی محسوب می شود؛ زبان بردگان و زحمت کشان بوده است! اما امروز می بینید که زبان علمی جهان شده است. آیا بردگان با زور و شمشیر او را جهانی کردند؟ نه خیر. بلکه با تلاشها و پشتکاری بردگی شان، - پشتکار و کار و تلاش، یکی از ویژگیهای بردگان یا همان موالی مستضعفان می باشند - در صحنه های علمی، هنری، سیاسی- اقتصادی با شیوه های نرم افزری، بشریت را نیازمند زبان شان کردند. تا آنجای که دشمنان شان شایق و خواستار فراگیری زبان هستند که هیچ بلکه در دانستند آن فخر مفروشند!... .

راهکار فوق، یکی از بهترین راهکارها؛ در واقع شاه کاری در ترویج زبان و فرهنگ محسوب می شود. برای همین زبان های که در فصول از عمر شان قرن ها، سیادت سلطنت در جهان علم و فرهنگ داشتند، به دلیل سست انگاری ها و بی درایتی های متکلمین آنها، پشتوانه ای علمی، فکری، فرهنگی اش را از دست داده، دارند راهی انبار آثار باستانی می شوند.!

آری! در ترویج زبان باید راهکارهای نرم افزاری آن را جستجو کرد. در این مقال ما در سدد برسی نرم افزار های فکری فرهنگی ترویج زبان نیستم، چون خود مقوله طولانیی دارد. ولی نا گفته نماند که برخورد های خشونت آمیز و تحمیل و تحمیق، برای ترویج زبان به هیچ وجه مناسب نمی باشد؛ نه تنها زبان و فرهنگی را ترویج نمی کند، بلکه او را محدود منفور می گرداند.

هفته پیش از طرق رسانه های خبری شنیدم که دانشجویان در کابل خواستار اضافه کردن زبان فارسی در تابلو های دانشگاه کابل در کنار زبان پشتو و انگلیسی شده بودند. چون این درخواست به حق بوسیله مسئولین و مالکین فرهنگ دانشگاه یا همان ((پوهنزی)) ها مورد پذیرش قرار نگرفت، دانشجویان، یا همان دوستداران فکر و فرهنگ با یک اقدام مسالمت آمیز دست به تظاهرات زدند، که متأفانه با برخورد خشونت آمیز پلیس مواجه شدند!. آیا کسانی که دستور چنین فرمان های نابهنجاری را صادر می کنند، طرفدار و دوستدار زبان پشتو است؟ البته در ظاهر چنین جلوه می کند، در قصد و نیت آنها هم شاید همین باشد. اما آیا این برخورد های فزیکی، در ترویج و محبویت زبان پشتو کمک می کند؟! ولی آنچه که تجربه علمی نشان داده است، این اسکنجبین سفرا و تنفر می افزاید. لذا با کمی فکر به این نتیجه می رسیم که این مستضعفین فکری فرهنگی، یا اصلاً به تاریخ مروجین زورگوی زبان پشتون نگاه نکرده و نخوانده اند یا حافظه تاریخی شان دچار "آلزایمیر" شده است. کره ای ها یک دعای معروف دارد که می گویند : خدا یا مرا از شر محبت های جاهلانه دوستانم محافظت نما! چون هوای صدمات دشمنان را خودم دارم !. در زبان فارسی هم ضرب المثلی در این باب داریم که می گوید : « دشمن دانا به از دوست جاهل » ... . یک مبلغ و کشیش مسیحی در مباریزه با اسلام طرحی را ارائه کرده بود مبنی بر این که مسحیت باید مانند یهودیت، مدافعین بد برای اسلام پرورش دهند!. برای همین شما می بینید بیشترین جعال حدیث و طرفداران و حامیان آن یهودیهاست... .

راستی زبان فارسی را که در افغانستان ترویج کرد است؟! بوسیله کدام شاه، سلطان جابر و ستمکاری زورگو و متعصبی با سرنیزه و شمشیر به مردم افغانستان تحمیل شد؟! اگر شما چنین چیزی را در تاریخ افغانستان پیدا کردید، من تمام دار و ندار فقیرانه خودم را با طب خاطر به عنوان جایزه ناقابل به محقق محترم تقدیم می کنم!.