پیش گفتار 

گرچند، دلسوزان جامعه مانند قانون گزاران و جامعه شناسان و روان شناسان ...؛ هر کدام در حیطه کاری خویش برای جلو گیری از هم پاشیدگی این بنیاد اجتماعی تلاش نموده و میکنند که متأسفانه کمتر نتیجه داده است. مثلاً شما وقت سری به کتاب فروشی های روز بزنید، کتب با عناوین عجیب و غریبی ترجمه و نقل قول های از فرهنگ غرب به بازار عرضه می شود که فریبنده تر از افسونِ افسون گران و ساحران است که تعویض و دعای عشق و محبت و مودت روز می دهند؛ وقت آدم به عناوین کذائی آنها می نگرد فکر می کند اگر کسی این کتاب یا فلان مجله را بخواند حتماً زندگی اش بهشت برین خواهد شد. اما متأسفانه باید گفت: " از قضا اسکنجبین صفراء فزود " چون درک درد را ندارد, چگونه میتوان امیددر مان درد را داشت؟ فقط توقعات طرفین را بالا برده به حساسیتها و شکنندگیها می افزایند!.

اینکه درد کجا است؟ در مان چیست؟ قلم به دستان مغرض اهمیت چندانی به آن نداده اند؛ ولی با تلاشی که بعضی دلسوزان جامعه انسانی داشته اند به این نتیجه رسیده اند که یکی از عوامل مهم از هم گسستگی های خانواده های جوامع امروزی ، دوری آنها از دستورات معنوی مذهبی است. با کمی دقت به آسانی علل سیر صعودی طلاقها را میتوان بدست، آورد . زیرا که این درد جان کاه در جوامع و خانواده های لائیک بی قید و بند و لامذهب بیشتر دیده می شود، تا خانواده ها و جوامع مذهبی سنتی ؛ بنا بر این با تصویب قانون و مقررات جدید و ایجاد نهاد های قانونی و غیر قانونی عریض و طویلی، چون کمیته های دفاع از حقوق زن و حق طلاق دادن به زنان ؛ با شعار های دهان پر کن رفع تبعیض از زنان ... و امثال آنها چیزی به استحکام خانواده های نو پای متزلزل افزوده نمی شود، کما اینکه تا کنون گلی از این راهها در کویر خشک خانواده های بی روح و بدور از معنویت نکاشته اند ؛ کاری برای جلو گیری از تزلزل و از هم پاشیدگی خانواده های خالی از معنویت از پیش نبرده اند.

از آنجاکه خداوند سبحان صاحب دل­ها است ، او قلب­ها را با رسمان مودت و رحمت خویش بهم نزدیک می گرداند . محبت و رحمت او وقت اساس و بنیان خانواده­ها قرار می گیرد که  پای بند دستورات او باشد ؛ در این صورت ، نه تنها زندگی زوجین در کنار هم غیر قابل تحمل نیست ، بلکه مایه آرامش و آسایش روحی و روانی زن ، مرد و فرزندان در کنار آنها می شوند . با توسل به اوست که زندگی شیرین و پیروزی بر مشکلات و سختیها ، آسان می گردد .

لذا زندگی مشترک که بر اساس محبت و رحمت پایه گذاری شده باشد، آن زندگی دنیایی نیست ؛ بلکه یک زندگی بهشتی است ؛ بهشت هم محل امنیت و آسایش و مجرای نزول رحمت و نعمات الهی است.

آری خانه ای که از او عطر محبت و مودت به مشام میرسد، صفا ، وفا ، صداقت و صمیمیت هرگز از آنجا رخت بر نمی بندد؛ چنین خانه ای، خانه دنیا نیست، دریچه ای است از دریچه های بهشت که به دنیا باز شده است.

شارع مقدس برای بهشتی شدن زندگی مشترک، قوانینی را مقرر فرموده که زوجین با رعایت آنها میتوانند خانه را محل امنیت و آسایش و سکینه و آرامش سازند؛ و آن چیزی نیست جز حقوق شرعی و قانونی که زن و شوهر در قبال همدیگر بر اساس دستورات اسلامی متعهد به رعایت هستند؛ لذا بر هر زن و مرد مسلمان لازم است ؛ به حقوق و تکالیفی که زوجین در قبال هم دارند ؛ به یکایک دستورات شرعی ، آنها آگاهی یافته و رعایت نمایند؛ و بدین وسیله سعادت دنیا و آخرت خویش را فراهم آورند. در شرع مقدس، حقوق شرعی و اخلاقی است که، زن و مرد با پای بندی به آنها میتوانند زندگی مشترک و کانون خانواده را لذت بخش سازند ، با امنیت و آرامش مسیر سعادت را طی نمایند.

« لذا یکسری حقوق است که بانوان در قبال مردان ملزم به رعایت آنها می باشند که، مبادا از روی جهل و نادانی یا وسوسه های شیطانی غفلت بورزند. همچنان حقوقی به عهده مردان است که در قبال همسران شان ملزم به رعایت آنهایند که حتی ناآگاهی و غفلت از آنها عذر غیر قابل پذیرش می باشد[1].»

تلاش می­شود که طی چند قسمت این مقال را پی گرفته مورد برسی قرارداده می­شود. در این قسمت ضمن معرفی تحقیق و بیان سوال­های اصلی و فرعی آن، بخش اول آن که «نگاهی اجتماعی و اخلاقی به طلاق» می­باشد را به بحث و برسی گرفته شده است.   

بیان مسأله

امروزه‌ یکی‌ از مشکلات‌ اصلی‌ خانوادها ، عدم رعایت حقوق شرعی و اخلاقی‌ است‌ که‌ به‌صورت‌ یک‌ معضل‌ اجتماعی‌ درآمده‌ و کیان‌ زندگی‌ انسان‌ اعم‌ از زندگی‌ خانوادگی‌ واجتماعی‌ را تهدید می‌کند.

این‌ مسئله‌ به‌ اندازه‌ای‌ با اهمیت‌ است‌ که‌ همه‌ بزرگان‌ و رهبران‌ دینی‌ را بر آن ‌واداشته‌ که‌ راهکارهای‌ مناسب‌ در آن‌ زمینه‌ ارائه‌ دهند تا بتوان‌ با استفاده‌ از آن ‌راهکارها عدالت را ناظر به پیمان مقدس زوجیت نموده و خار ستم را از مسیر احقاق حقوق زنان برچیده و بیماری تزلزل در زندگی خانوادگی را درمان‌ نمایند و سدی در مسیر سیل بنیانکن طلاق نهند. این‌ پژوهش‌ به‌نوبه‌ خود تلاشی‌ است‌ در این‌ راستا تا بتواند راه‌ حل‌ مناسبی‌ را در این‌ موردبه‌دست‌آورد.

سوالهای تحقیق

1. سوال اصلی این است که حقوق زن با وجود " الطلاق بید من اخذ بالساق " چگونه حفظ می شود؟

2. آیا طلاق مطلقا در دست مردان است یا زن نیز در مواردی حق در خواست طلاق را دارد؟

3. در صورت وقوع طلاق حقوق زن- از قبیل نفقه، مهریه، جهزیه و غیره- چگونه رعایت می شود؟

4. در صورت وقوع طلاق به تقاضای زن حقوق او چه وضعیت پیدا میکند؟

فرضیه ها

1.    بدلیل " الطلاق بید من اخذ بالساق " مرد هر وقت بخواهد میتواند زنش را طلاق دهد.

2.    با وجود اینکه طلاق در دست مرد است، زن نیز در مواردی حق تقاضای طلاق را دارد که ممکن است به شکل طلاق قضای محقق گردد.

3.    زن و مرد به محض اجرای عقد نکاح از حقوق حقه برخوردار می شوند که بعضی مشترک و بعضی حقوق اختصاصی زن یا مرد می باشد.

4.    از آنجا که زن، طرف ضعیف عقد نکاح را تشکیل می دهد رعایت حقوق زن نیاز به پشتیبانی و ضمانت اجرایی شرعی و قانونی دارد.

5.    موارد حقوق زن عبارت است از : حق حضانت فرزندان، نفقه گذشته و آینده، مهریه و غیره.

ضرورت تحقیق

       هر چند طلاق از امور مبغوضه است بعضا مستحب و حتی ممکن است واجب شود؛ حال سخن در این است؛ در صورتی که طلاق به حد وجوب برسد حقوق حقه زن چگونه رعایت می شود؟ این مطلب وقتی حساس می شود که طلاق بنا به تقاضای زن صورت گرفته باشد، از آنجا که امروزه بنا به دلائلی عدیده، آمار طلاق خصوصا به درخواست زنان، افزایش یافته است. تحقیق مدون در این زمینه که مبتلابه عموم مردم است، ضرورت پیدا می کند؛ خصوصا اگر بتوان حقوق زن را به شکل کاربردی نهادینه کرد و راهکار های عملی آن را با توجه به وضعیت فرهنگی امروز جامعه بیان کرد.

روش تحقیق

نظر به‌ ماهیت‌ پژوهش‌ حاضر که‌ راهای حفظ حقوق زن در طلاق را از منظر قوانین شریعت و حکومت اسلامی، مورد بررسی‌ قرار می‌دهد، دراین‌ تحقیق‌ از روش‌ کتابخانه‌ای‌ یعنی‌ استفاده‌ ازمتون‌ و منابع‌ فقهی و قانونی، استفاده‌ خواهد شد.

ادامه مطلب ...